پارچه نانوون (Non-Woven) در حوزه پزشکی: سنگ بنای کنترل عفونت و استریلسازی
فهرست مطالب:
پارچه نانوون به مادهای اطلاق میشود که برخلاف پارچههای بافتهشده سنتی (مانند پنبه یا کتان)، بدون نیاز به ریسیدن و بافتن نخهای تار و پود، مستقیماً از طریق درهم تنیدن الیاف (معمولاً پلیپروپیلن یا پلیاستر) و سپس اتصال آنها با استفاده از گرما، مواد شیمیایی یا روشهای مکانیکی، تولید میشود. ساختار متخلخل و در عین حال متراکم آن، این ماده را به یک سد عالی در برابر باکتریها و مایعات تبدیل میکند که برای محیطهای درمانی ضروری است.
۱. ساختار و انواع نانوونهای پزشکی
ساختار نانوونهای مورد استفاده در تجهیزات پزشکی معمولاً چند لایه است و اغلب با هدف ایجاد بالاترین سطح محافظت در برابر ذرات میکروبی تولید میشوند. رایجترین انواع عبارتند از:
- اسپانباند (Spunbond – S): لایهای قوی و مقاوم که استحکام فیزیکی محصول را تأمین میکند.
- ملتبلون (Meltblown – M): لایهی فیلترکننده اصلی که دارای الیاف بسیار ریز (میکرونی) و متراکم است. این لایه مسئول سد میکروبی (Microbial Barrier) است.
- SMS (Spunbond-Meltblown-Spunbond): ساختار سهلایه پرکاربرد در گانهای جراحی و ماسکها.
- SMMS یا SSMMS (SMX): ساختارهای چهار یا پنجلایه که برای بستهبندیهای استریل پیشرفته و گانهای جراحی با کارایی بالا استفاده میشوند. این ساختارها حداکثر حفاظت آسپتیک را فراهم میکنند.
۲. کاربردهای محوری در صنعت پزشکی
کاربردهای نانوون در بیمارستانها و مراکز درمانی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: محافظت پرسنل و حفظ استریل بودن ابزار.
الف. پوششهای محافظتی و یکبار مصرف
- ماسکهای پزشکی (Surgical Masks): نانوونها جزء اصلی ساختار ماسکهای سهلایه هستند. لایه میانی ملتبلون (M)، نقش فیلتر اصلی را برای جلوگیری از ورود ذرات، باکتریها و ویروسها ایفا میکند.
- گانها و البسه جراحی (Surgical Gowns and Drapes):
- نانوونهای SMS به عنوان ماده اصلی در تولید گانهای جراحی یکبار مصرف استفاده میشوند.
- ویژگیهای ضد مایعات و ضد نفوذ بودن این پارچهها، مانع از عبور خون، مایعات بدن و میکروبها به بدن جراح و بیمار میشود و خطر انتقال عفونتهای متقاطع را به شدت کاهش میدهد.
- پوششهای تخت و روتختی یکبار مصرف: برای رعایت بهداشت فردی و محیطی، ملحفهها، روکشها و پدهای مورد استفاده در بخشهای مختلف بیمارستان از نانوون تولید میشوند.
- کلاه، کاور کفش و لباسهای ایزوله: تمامی تجهیزات محافظت فردی (PPE) که برای جلوگیری از گسترش آلودگی در بخشهای حساس استفاده میشوند، از نانوون ساخته شدهاند.
ب. بستهبندی ابزار استریل (Sterilization Packaging)
این کاربرد حیاتیترین نقش نانوون در حوزه پزشکی است. تجهیزات جراحی پس از شستشو، باید برای استریلسازی بستهبندی شوند.
- بستهبندی استریل (Sterile Barrier Systems):
- کاغذها و پارچههای نانوون چندلایه برای بستهبندی پکها و ستهای جراحی قبل از قرارگیری در دستگاههای استریلسازی (اتوکلاو، اتیلن اکساید یا پلاسما) استفاده میشوند.
- این پارچهها دارای تخلخل کنترلشده هستند؛ به طوری که به عامل استریلکننده (مثلاً بخار آب) اجازه نفوذ میدهند، اما پس از اتمام فرآیند و تا زمان استفاده، از ورود مجدد باکتریها و آلودگیها به داخل بسته جلوگیری میکنند.
- این مواد باید مطابق با استانداردهای سختگیرانه بینالمللی مانند ISO 11607 و EN 868 باشند.
۳. مزایا و دلایل برتری نانوون در پزشکی
نانوون به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد خود، جایگزین بسیار مناسبی برای پارچههای بافته شده سنتی (مانند پارچههای کتان که نیاز به شستشو و بازبستهبندی داشتند) شده است: